नवी दिल्ली : रशिया युक्रेन युद्ध गेल्या साडेतीन वर्षांपासून सुरू आहे. रशियाने या युद्ध दरम्यान युक्रेन वर शेकडो हल्ले केले आहेत, प्रत्युत्तर म्हणून युक्रेनेही रशियाला चोख उत्तर देत आम्हीही कमी नाही हे दाखवून दिले आहे. असे असताना काल रात्री रशियाने युक्रेंनच्या विविध भागात ड्रोन आणि लांब पल्ल्याच्या क्षेपणास्त्राद्वारे हल्ला करत मोठा विध्वंस घडवला आहे. रशियाने युक्रेनवर एका रात्रीत 537 हवाई हत्यारांचा मारा करत युद्धाच्या सुरुवातीपासूनचा सर्वात मोठा हल्ला केला आहे, अशी माहिती युक्रेनच्या हवाई दलाने दिली.

या हल्ल्यात 477 ड्रोन आणि डिकोय (फसवणारे यंत्र) तसेच 60 क्षेपणास्त्रांचा समावेश होता. त्यापैकी 249 हत्यारे पाडण्यात यश आलं, तर 226 हत्यारे हरवली, जी कदाचित इलेक्ट्रॉनिक जॅमिंगमुळे निष्क्रिय झाली असावीत.

युक्रेनच्या हवाई दलाचे प्रमुख प्रवक्ते युरी इह्नात यांनी ‘Associated Press’ ला दिलेल्या माहितीनुसार “ही हल्ल्याची आतापर्यंतची सर्वात मोठी कारवाई होती. यामध्ये विविध प्रकारच्या ड्रोन आणि क्षेपणास्त्रांचा समावेश होता आणि हल्ल्याचे उद्दिष्ट युक्रेनच्या विविध भागांवर, अगदी पश्चिम युक्रेनसुद्धा होते जे प्रत्यक्ष युद्धाच्या रेषेपासून खूप दूर आहे.

या हल्ल्यामुळे युक्रेनमध्ये नव्याने अस्थैर्य पसरले असून, शेजारील देश पोलंड आणि त्यांच्या सहयोगी देशांनी आपले लढाऊ विमान उड्डाणात ठेवले, जेणेकरून पोलिश हवाई हद्दीची सुरक्षितता कायम राहील, असे पोलंडच्या हवाई दलाने स्पष्ट केले.

खेरसॉनमध्ये एका ड्रोन हल्ल्यात एक व्यक्तीचा मृत्यू झाला आहे, अशी माहिती प्रांतीय गव्हर्नर ऑलेक्झांडर प्रोकुडीने दिली. चेरकासी प्रांतात सहा नागरिक जखमी झाले आहेत, त्यामध्ये एका लहान मुलाचाही समावेश आहे, अशी माहिती गव्हर्नर इहोर टाबुरेट्स यांनी दिली.

हा ताजा हल्ला रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी इस्तंबूलमध्ये थेट शांतता चर्चेसाठी तयारी दर्शवल्यानंतर झाला. मात्र, युद्ध चौथ्या वर्षात पदार्पण करत असताना कुठल्याही शांतता प्रयत्नांना यश आलेले नाही.

इस्तंबूलमध्ये रशिया आणि युक्रेन यांच्यात नुकत्याच झालेल्या दोन बैठका अपयशी ठरल्या आणि कोणताही ठोस निर्णय घेता आला नाही.

या युद्धात दोन्ही देशांनी लांब पल्ल्याचे ड्रोन हल्ले मोठ्या प्रमाणावर वापरले आहेत. या हल्ल्यांमुळे युद्ध एक प्रयोगशाळा बनले आहे जिथे नव्या तंत्रज्ञानाचे व घातक शस्त्रांचे चाचणीकरण केले जात आहे.

रशियाचा हा सर्वात मोठा हल्ला फक्त युद्धाच्या तीव्रतेचे नव्हे तर संभाव्य राजनैतिक अपयशाचेही निदर्शक आहे. शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय प्रयत्न वाढविण्याची आणि द्विपक्षीय संवादाला नवे दिशा देण्याची ही वेळ आहे.

युक्रेनने २८ जून रोजी सकाळी रशियाच्या ताब्यातील क्रिमियामधील किरोव्स्के हवाई तळावर हल्ला केल्याचा दावा केला. कीव इंडिपेंडेंटच्या वृत्तानुसार, या हल्ल्यात रशियाचे एमआय-८, एमआय-२६ आणि एमआय-२८ हल्ला करणारे हेलिकॉप्टर आणि पँटसिर-एस१ हवाई संरक्षण प्रणाली नष्ट झाली.

युक्रेनियन सुरक्षा सेवेने (एसबीयू) म्हटले आहे की युक्रेनने रशियन विमाने, हवाई संरक्षण प्रणाली, शस्त्रे आणि ड्रोन डेपो यांना लक्ष्य केले. तथापि, रशियाने अद्याप याची पुष्टी केलेली नाही. त्याच वेळी, युक्रेनियन सैन्याने २६ जून रोजी रशियातील व्होल्गोग्राड ओब्लास्टमधील मारिनोव्हका विमानतळावर चार एसयू-३४ लढाऊ विमानांवर हल्ला केला. हा परिसर मॉस्कोपासून सुमारे ९०० किलोमीटर अंतरावर आहे.

मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, हल्ल्यात दोन रशियन लढाऊ विमाने नष्ट झाली आणि दोनचे नुकसान झाले. रशियाने युक्रेनवर बॉम्बहल्ला करण्यासाठी या विमानांचा वापर केला.

यापूर्वी, युक्रेनने १ जून रोजी ४१ रशियन लढाऊ विमाने पाडली. युक्रेनियन वेबसाइट कीव इंडिपेंडेंटच्या वृत्तानुसार, युक्रेनने मुर्मन्स्कमधील ओलेन्या हवाई तळ, इर्कुत्स्कमधील बेलाया हवाई तळ, इव्हानोवोमधील इव्हानोवो हवाई तळ आणि रशियामधील डायगिलेव्हो हवाई तळाला लक्ष्य केले.

रशियाचा बेलाया एअरबेस युक्रेनियन सीमेपासून ४ हजार किमी पेक्षा जास्त अंतरावर आहे. तो रशियाच्या सायबेरिया प्रदेशात आहे. अहवालानुसार, युक्रेनच्या सुरक्षा एजन्सीने (SBU) हा हल्ला केला, ज्यामध्ये FPV (फर्स्ट-पर्सन-व्ह्यू) ड्रोनचा वापर करण्यात आला. त्यात A-50, TU-95 आणि TU-22 सारख्या स्ट्रॅटेजिक बॉम्बर्सना लक्ष्य करण्यात आले.

गेल्या काही महिन्यांत, रशियाने युक्रेनवर हवाई हल्ले वाढवले ​​आहेत, त्याला प्रत्युत्तर म्हणून युक्रेनने रशियन प्रदेशांवर ड्रोन हल्ले वाढवले ​​आहेत. युक्रेनचे हे हल्ले विमानतळांचे नुकसान करणे, सुरक्षा व्यवस्था कमकुवत करणे आणि रशियन लोकसंख्येवर दबाव आणणे हे आहेत.

यापूर्वी, रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी २० जून रोजी म्हटले होते की, संपूर्ण युक्रेन आमचे आहे. याशिवाय, त्यांनी बफर झोन तयार करण्यासाठी युक्रेनियन शहर सुमीवर कब्जा करण्याचा इशारा दिला होता.

पुतिन यांनी सेंट पीटर्सबर्ग आंतरराष्ट्रीय आर्थिक मंचात सांगितले की, रशियन आणि युक्रेनियन लोक एकसारखे आहेत आणि या अर्थाने संपूर्ण युक्रेन रशियाचा आहे. तथापि, ते म्हणाले की ते युक्रेनच्या स्वातंत्र्यावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित करत नाहीत, परंतु युक्रेनला रशियाने व्यापलेला प्रदेश सोडावा लागेल.

त्याच वेळी, युक्रेनचे अध्यक्ष झेलेन्स्की यांनी रशियन आणि युक्रेनियन हे एकच लोक आहेत या पुतिन यांच्या विधानाला नकार दिला.

रशियाने सध्या युक्रेनचा सुमारे २०% भाग व्यापला आहे, ज्यामध्ये क्रिमिया, लुहान्स्क प्रदेशाचा ९९% पेक्षा जास्त भाग, डोनेस्तक, झापोरिझ्झिया आणि खेरसन प्रदेशांचा ७०% पेक्षा जास्त भाग आणि खार्किव, सुमी आणि निप्रोपेट्रोव्हस्क प्रदेशांचा काही भाग समाविष्ट आहे.

पुतिन यांनी अलिकडेच युक्रेनच्या सीमेला लागून असलेल्या सुमी प्रदेशात बफर झोन तयार करण्याची मागणी केली. यामागील उद्देश रशियन सीमावर्ती भागांचे (जसे की कुर्स्क, ब्रायन्स्क आणि बेल्गोरोड) युक्रेनियन ड्रोन आणि तोफखान्यांच्या हल्ल्यांपासून संरक्षण करणे आहे.

रशियन सैन्याने सुमीमधील चार गावे (नोवांके, बासिव्हका, वेसेल्योव्का आणि झुराव्का) ताब्यात घेतली आहेत, जी आता ग्रे झोनमध्ये आहेत. रशियाचा दावा आहे की सुमी शहराचा (सीमेपासून २५ किमी अंतरावर) बफर झोनमध्ये समावेश केल्याने युक्रेनची हल्ला करण्याची क्षमता कमी होईल.