भात हे भारतीयांचे मुख्य अन्न आहे. रोज जेवणात डाळ-भात असणे अनेकांना आवडते. काहीजण मात्र भात खाणे टाळतात. भात खाल्ल्याने वजन वाढते, असे त्यांना वाटते. मधुमेहातही भात कमी खाण्याचा सल्ला दिला जातो. अनेकवेळा लोक भात शिजवून फ्रिजमध्ये ठेवतात आणि तोच पुन्हा पुन्हा गरम करून खातात. अशा परिस्थितीत, भात गरम करून पुन्हा पुन्हा खाणे किती आरोग्यदायी आहे, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.

शिळा भात खाण्याचे तोटे

‘टाईम्स ऑफ इंडिया’मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका बातमीनुसार, शिजवलेला भात ‘बॅसिलस सी’ नावाच्या बॅक्टेरियासाठी संवेदनशील असतो. हे बॅक्टेरिया भात शिजवल्यावरही त्यात प्रवेश करतात आणि मरत नाहीत. शिजवलेला भात खोलीच्या तापमानावर ठेवल्यावर हे बॅक्टेरिया वाढू लागतात. यामुळे विष तयार होऊ लागते. हे विष भात पुन्हा गरम केल्यावरही नष्ट होत नाही. यामुळे पोटाशी संबंधित आजार होऊ शकतात. उलट्या, पोटदुखी, मळमळ, अतिसार, अन्‍न विषबाधा इत्यादी समस्या उद्भवू शकतात.

शिजवलेला भात पुन्हा पुन्हा गरम करून खाल्ल्याने, त्यात असलेली पोषक तत्वे नष्ट होतात. व्हिटॅमिन आणि खनिजे पुन्हा पुन्हा गरम केल्याने कमी होतात. असा भात खाल्ल्याने तुम्हाला कोणताही फायदा होणार नाही, तो फक्त तुमचे पोट भरेल. त्यातून तुम्हाला ऊर्जा आणि कार्बोहायड्रेट्सही मिळणार नाहीत.

शिजवलेला भात पुन्हा पुन्हा गरम करणे टाळावे, कारण त्याची चव आणि पोत दोन्ही बदलतात. तो कोरडा आणि कडक होऊ शकतो, ज्यामुळे तो चवीला चांगला लागणार नाही.

साधारणतः लोक फ्रिजमधून शिजवलेला भात काढून ओव्हनमध्ये गरम करतात. यामुळे तो एकसारखा गरम होत नाही. काही भाग व्यवस्थित गरम होतात, तर काही थंड राहतात. थंड भागांमध्ये बॅक्टेरिया आणि विष असतात. अशा प्रकारे भात खाल्ल्याने अन्‍नजन्य रोग होऊ शकतात.

जर तुम्ही शिजवलेला भात किंवा कोणताही पदार्थ खोलीच्या तापमानावर जास्त वेळ ठेवला, तर बॅक्टेरिया वेगाने वाढू लागतात. पुन्हा गरम केल्यावरही हे हानिकारक बॅक्टेरिया मरत नाहीत. यामुळे भात खाणे आरोग्यासाठी असुरक्षित होऊ शकते.

भात गरम केल्याने स्टार्चचे क्रिस्टलायझेशन खूप लवकर होते. त्यामुळे भात पचनास जड होतो. अशा परिस्थितीत, तुम्हाला पोट फुगल्यासारखे वाटू शकते, गॅस, अपचन आणि अस्वस्थता जाणवू शकते. भात गरम केल्याने त्यात असलेल्या स्टार्चमध्ये होणाऱ्या बदलांमुळे, भाताच्या ग्लायसेमिक इंडेक्सवरही परिणाम होतो. यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी झपाट्याने वाढू शकते.

शिळा भात खाण्याचा सुरक्षित मार्ग

शिजवलेला भात खायचा असेल, तर तो शिजवल्यानंतर तासाभरात फ्रिजमध्ये ठेवा. भात एकापेक्षा जास्त वेळा गरम करू नका. भात कमी प्रमाणात शिजवण्याचा प्रयत्न करा, जेणेकरून तो एका दिवसात संपेल.

ओव्हन किंवा पॅनमध्ये भात गरम करताना तो चांगला गरम झाला आहे याची खात्री करा. एकही दाणा थंड राहू नये.

शिजवलेला भात गरम करून खोलीच्या तापमानावर जास्त वेळ बाहेर ठेवू नका. तो लवकर खाण्याचा प्रयत्न करा.

अन्नसुरक्षेला प्राधान्य देऊन तुम्ही निरोगी राहू शकता. तुम्ही जे काही खाता ते पौष्टिक, ताजे आणि आरोग्यदायी आहे याची खात्री करा.