दिल्ली : भारतातील वाढत्या वायू प्रदूषणाच्या पार्श्वभूमीवर केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळ (CPCB) आणि पर्यावरण मंत्रालयाने स्थापन केलेल्या कमिशन फॉर एअर क्वालिटी मॅनेजमेंट (CAQM) यांनी ग्रेडेड रिस्पॉन्स ॲक्शन प्लॅनचा चौथा टप्पा (ग्रेप-4) लागू केला आहे.याचपार्श्वभूमीवर ग्रॅप-4 लागू झाल्यानंतर दिल्लीत अनेक निर्बंध लादण्यात आले आहेत. त्याअंतर्गत कारखाने, बांधकामे, वाहतुकीवर कडक निर्बंध घालण्यात आले आहेत.

दाट धुक्यामुळे सोमवारी दिल्लीतील रेल्वे आणि विमान वाहतुकीवर मोठा परिणाम झाला. त्यामुळे इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरील दृश्यमानता कमी झाली. धुक्यामुळे दिल्ली विमानतळावर सकाळी 8.30 वाजेपर्यंत 118 निर्गमन आणि 43 आगमन अशा 160 हून अधिक उड्डाणे रद्द करण्यात आली. निर्गमनांना सरासरी 22 मिनिटे उशीर झाला आणि सकाळी सात उड्डाणे रद्द करण्यात आली. दिल्लीतील सरकारी कार्यालयांच्या वेळा बदलल्या आहेत.

दिल्लीतील धुक्यामुळे सोमवारी नवी दिल्ली आणि आनंद विहार रेल्वे स्थानकावर येणाऱ्या २८ हून अधिक गाड्या दोन ते नऊ तास विलंबाने धावत आहेत. इतर शहरांकडे जाणारे प्रवासी स्थानकाबाहेर थांबलेले दिसले. दरम्यान, इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळाने प्रवाशांना त्यांच्या एअरलाइन्सशी संपर्क साधण्याचे आवाहन केले आहे.

केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या (CPCB) आकडेवारीनुसार दिल्लीचा हवा गुणवत्ता निर्देशांक (AQI) खालावला आहे. 34 पैकी 32 मॉनिटरिंग स्टेशन्सने 400 च्या वर “गंभीर” पातळी नोंदवली आहे. 401 आणि 450 मधील AQI “गंभीर” म्हणून वर्गीकृत आहे, तर 450 वरील पातळी “गंभीर प्लस” म्हणून वर्गीकृत आहे. हे निरोगी व्यक्तींनाही धोका निर्माण करते आणि जे आधीच आजारी आहेत त्यांच्यावर अधिक गंभीर परिणाम होतात.

दरम्यान, कमिशन फॉर एअर क्वालिटी मॅनेजमेंट (CAQM) ने 18 नोव्हेंबरपासून लागू होणाऱ्या ग्रेडेड रिस्पॉन्स ॲक्शन प्लॅन किंवा GRAP च्या फेज 4 अंतर्गत दिल्ली-NCR साठी कडक प्रदूषण नियंत्रण उपाय लागू केले आहेत. “GRAP फेज-III प्रमाणे, महामार्ग, रस्ते, उड्डाणपूल, ओव्हर ब्रिज, पॉवर ट्रान्समिशन, पाइपलाइन, दूरसंचार इत्यादी सार्वजनिक प्रकल्पांसाठी C&D क्रियाकलाप प्रतिबंधित राहतील,” CAQM आदेशात म्हटले आहे. दिल्ली-एनसीआरमध्ये प्रदूषणात वाढ मुख्यत्वे हिवाळ्याच्या प्रारंभी होते, जे आसपासच्या राज्यांमध्ये शेतीचे अवशेष जाळल्यामुळे देखील होते. पण ही परिस्थिती फार काळ टिकणार नाही.

यावर बंदी

1) ग्रॅप-4 लागू झाल्यानंतर ट्रक, लोडर आणि इतर अवजड वाहनांना दिल्लीत प्रवेश दिला जाणार नाही. मात्र, जीवनावश्यक वस्तूंचा पुरवठा करणाऱ्या वाहनांना प्रवेश दिला जातो.

2) सर्व प्रकारची बांधकामे आणि पाडकामांवर बंदी घालण्यात आली आहे. शालेय विद्यार्थ्यांसाठी ऑनलाइन वर्ग आणि सरकारी आणि खाजगी कार्यालयांसाठी घरून काम करण्याचा निर्णयही राज्य सरकारे घेतात.

3) चौथ्या टप्प्यात सम-विषम निर्णयही घेतला जाऊ शकतो, जरी तो आवश्यक नाही.

आदेशानुसार, जीवनावश्यक वस्तूंची वाहतूक करणारे किंवा स्वच्छ इंधन (एलएनजी/सीएनजी/बीएस-VI डिझेल/इलेक्ट्रिक) वगळता कोणत्याही ट्रकला दिल्लीत प्रवेश दिला जाणार नाही. इलेक्ट्रिक वाहने, सीएनजी वाहने आणि बीएस-VI डिझेल वाहने वगळता दिल्लीबाहेर नोंदणीकृत हलकी व्यावसायिक वाहने देखील बंदी अंतर्गत असतील. महामार्ग, रस्ते, उड्डाणपूल आणि इतर सार्वजनिक प्रकल्पांसह सर्व बांधकाम उपक्रमांवर तात्पुरती बंदी असेल.

CAQM ने इयत्ता 6वी ते 9वी आणि इयत्ता 11वीच्या विद्यार्थ्यांसाठी ऑनलाइन वर्ग आयोजित करण्याची सूचना केली आहे. नॅशनल कॅपिटल रिजन (NCR) मधील कार्यालये 50 टक्के क्षमतेने काम करतात, तर उर्वरित कर्मचारी घरून काम करतात, अशी शिफारसही यात करण्यात आली आहे. केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांसाठी घरून काम करण्याचा पर्याय सुरू केला जाऊ शकतो, असे समितीने म्हटले आहे.