जग नुकतेच कोरोना महामारीतून सावरले असताना जगावर आणखी एक आणखी संकट उभं राहिलं आहे. नवं आव्हान तयार झालं आहे. हा आजार प्रामुख्याने आफ्रिकेत आढळत असला तरी जगाच्या विविध भागांमध्ये देखील त्याची प्रकरणे वाढू लागले आहेत. मंकीपॉक्स हा कोरोना विषाणूइतक्या वेगाने पसरत नसला तरी को काही प्रमाणात प्राणघातक ठरू शकतात. भारतात देखील खबरदारीया उपाय म्हणून उपाययोजना केली जात आहे. महत्त्वाचे म्हणजे हा विषाणू शेजारील देश पाकिस्तानमध्ये देखील पोहोचला आहे. हा व्हायरस 2 वर्षात दुसऱ्यांदा जगासमोर आव्हान म्हणून उभा राहिला आहे. आता जागतिक आरोग्य संघटनेनेही याबाबत जागतिक आणीबाणी घोषित केली आहे.

मंकीपॉक्स हा स्वीडन आणि पाकिस्तानमध्ये पोहोचला आहे. स्वीडनचे म्हणणे आहे की आफ्रिकेतून परत आलेल्या एका व्यक्तीला मंकीपॉक्सचे निदान झाले आहे. जागतिक आरोग्य संघटनेने याबाबत आणीबाणी घोषित केल्यानंतर आणि युरोपमध्ये आणखी प्रकरण वाढण्याचा धोका असल्याचा इशारा दिल्यानंतर जग सावध झाले आहे. शुक्रवारी पाकिस्तान हा दुसरा देश बनला आहे जेथे एमपॉक्सची नोंद केली आहे. रुग्ण आखाती देशातून परतला होता, पाकिस्तानी आरोग्य अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, मंकीपॉक्स विषाणू संसर्गाचा प्रकार निश्चित करण्यासाठी तपास सुरू आहे.

मंकीपीॉक्सचे नवीन प्रकरण समोर आले असून त्यात एक नवीन प्रकारचा विषाणू आढळून आला आहे. ज्याला ‘क्लेड आयबी’ असे म्हणतात. हा क्लेड I चा एक प्रकार आहे, जो कांगो, आफ्रिकेत आढळतो. स्वीडिश अधिकाऱ्यांनी म्हटले आहे की क्लेड आयबी प्रामुख्याने घरातील सदस्यांमध्ये पसरत आहे आणि मुलांवर अधिक परिणाम करत आहे. 2022 मध्ये, जेव्हा Mpox चा जगभरातील धोका जारी करण्यात आला तेव्हा, व्यापक क्लेड IIB प्रामुख्याने लैंगिक संपर्काद्वारे पसरला होता. जुलै 2022 मध्ये एमपीओक्सच्या उद्रेकाने 116 देशांमध्ये सुमारे 1 लाख लोक, बहुतेक समलिंगी आणि उभयलिंगी पुरुष प्रभावित झाले आणि सुमारे 200 लोक मारले गेले. भारतात 27 प्रकरणे नोंदवली गेली आणि एकाचा मृत्यू झाला. Clade IB रोग Clade IIB सारखाच आहे, परंतु तो वेगाने पसरतो आणि अधिक लोकांचा जीव घेऊ शकतो. पश्चिम आफ्रिकेतून आलेल्या क्लेड II विषाणूमुळे सुमारे 1 टक्के लोकांचा मृत्यू होतो, परंतु अहवालानुसार, क्लेड I पासून 10 टक्के लोकांचा मृत्यू होऊ शकतो.

जानेवारी 2023 मध्ये सुरू झालेल्या सध्याच्या उद्रेकात डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ काँगो (DRC) मध्ये 27,000 हून अधिक प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत आणि 1,100 हून अधिक मृत्यू झाले आहेत. त्यामध्ये बहुतेक मुले आहेत. बुरुंडी, केनिया, रवांडा आणि युगांडा येथे हा रोग पसरला आहे आणि प्रकरणे आणि मृत्यू वाढत आहेत.

मंकी पॉक्समध्ये सहसा फोड येतात जे 2 ते 4 आठवडे राहतात. या आजारात सुरुवात ताप, डोकेदुखी, स्नायू दुखणे, पाठदुखी, अशक्तपणा आणि सुजलेल्या ग्रंथींनी होऊ शकते. चेहरा, तळवे, पायाचे तळवे, मांडीचा सांधा, गुप्तांग आणि/किंवा गुदद्वाराच्या भागात फोड येऊ शकतात. हे तोंड, घसा आणि डोळ्यांवर देखील दिसू शकतात. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, वेदना किंवा तापावरील औषधांचा अपवाद वगळता ही लक्षणे काही आठवड्यांत स्वतःच दूर होतात. परंतु काही लोकांमध्ये, एमपीओएक्समुळे गुंतागुंत होऊ शकते आणि मृत्यू देखील होऊ शकतो.

मंकीपॉक्स रोग संक्रमित लोकांच्या जवळच्या संपर्कामुळे पसरतो. संसर्ग एखाद्या संक्रमित व्यक्तीच्या चेहऱ्याच्या जवळच्या संपर्काद्वारे (बोलताना किंवा श्वास घेताना) किंवा त्वचेपासून त्वचेच्या संपर्काद्वारे होऊ शकतो, ज्यामध्ये लैंगिक संभोग आणि तोंड-तोंड किंवा तोंड-त्वचा संपर्क समाविष्ट आहे. हा रोग संक्रमित प्राण्यांच्या चाव्याव्दारे किंवा ओरखड्यांद्वारे देखील पसरतो, जसे की काही प्रकारचे माकडे आणि उंदीर. अशा प्राण्यांचे कातडे काढणे किंवा त्यांचे मांस नीट न शिजवता खाल्ल्याने देखील रोग होऊ शकतो. कमकुवत किंवा तडजोड झालेल्या रोगप्रतिकारक प्रणाली असलेल्या लोकांमध्ये गंभीर मंकीपॉक्स होण्याचा किंवा मृत्यू होण्याचा धोका जास्त असतो. तर कोरोना श्वासोच्छ्वास, बोलणे, शिंकणे किंवा खोकल्याने हवेतील लहान थेंबांद्वारे पसरतो आणि तो खूप वेगाने पसरतो.

2022 मध्ये युरोपियन मेडिसिन एजन्सीद्वारे मंकीपॉक्सच्या उपचारांसाठी मंजूर केले गेले. जागतिक आरोग्य संघटनेचे म्हणणे आहे की अशी औषधे सहसा केवळ दुर्मिळ प्रकरणांमध्ये दिली जातात. मंकीपॉक्ससाठी तीन लसी देखील आहेत – MVA-BN, LC16 आणि OrthopoxVac