नवी दिल्ली : आता भारत किंवा इतर देशांमधून डिजिटल पेमेंट करणे पूर्वीपेक्षा सोपे झाले आहे, कारण रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने डिजिटल पेमेंटला नेक्स्ट लेव्हलवर नेण्यासाठी एक अतिशय महत्त्वाचे पाऊल उचलले आहे. आरबीआय गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी ग्लोबल फिनटेक फेस्ट 2022 मध्ये यूपीआय लाईट, यूपीआय वर रूप-पे क्रेडिट कार्ड आणि भारत बिलपे क्रॉस-बॉर्डर बिल पेमेंट लॉन्च केले आहे. 

वास्तविक, केंद्रीय बँकेने गेल्या आर्थिक धोरणाच्या घोषणेदरम्यान या उपक्रमाची घोषणा केली होती. आरबीआयच्या या नवीन निर्णयाने भारतीय नागरिक आणि अनिवासी भारतीय दोघांनाही मदत होईल अशी अपेक्षा आहे. कारण, त्यात जवळपास सर्व श्रेणीतील ग्राहकांचा समावेश आहे.

हा उपक्रम डिजिटल पेमेंट इकोसिस्टममध्ये क्रांती घडवेल. हे भारत आणि परदेशातील अनेक नवीन वापरकर्त्यांपर्यंत डिजिटल पेमेंटची पोहोच वाढवण्याची क्षमता देखील प्रदान करेल. या उपक्रमाविषयी बोलताना, फाय मनी या निओ-बँकेचे सह-संस्थापक सुमित ग्वालानी म्हणाले की, आरबीआय आणि एनपीसीएलद्वारे अलीकडेच सुरू केलेला डिजिटल पेमेंट उपक्रम यूपीआयच्या अभूतपूर्व यशावर आधारित आहे. हे एकाच वेळी कमी मूल्य असणाऱ्या जवळजवळ सर्व कॅटेगरीतील युजर्सला कव्हर करते.

ते म्हणाले की, यूपीआयने जुलैमध्ये 6 अब्ज व्यवहार पार केले, जे 2016 नंतरचे सर्वाधिक आहे. यूपीआयवर रुपे क्रेडिट कार्ड लिंक करणे आतापर्यंत फक्त डेबिट कार्डांना यूपीआयशी लिंक करण्याची परवानगी होती. पण आतापर्यंत क्रेडिट कार्ड आणि यूपीआय लिंक करण्याचा पर्याय नव्हता. त्याचवेळी आरबीआयने यावर उपाय शोधला आहे.

आता आरबीआयने यूपीआय आणि यूपीआय लाइट नेटवर्कवर रुपे क्रेडिट कार्ड लाँच केले आहे. त्याच्या आगमनानंतर, लोक आता यूपीआयद्वारे क्रेडिट कार्डद्वारे देखील पेमेंट करू शकतील. आरबीआयच्या या निर्णयानंतर क्रेडिट इकोसिस्टमचा विस्तार होण्यास मदत होणार आहे. यूपीआय लाइट : आरबीआयने कमी किमतीच्या व्यवहारांसाठी यूपीआय लाइट भारतात लाँच केले आहे. यूपीआय लाइट यूपीआयप्रमाणे काम करेल. परंतु, ते त्यापेक्षा वेगवान आणि सोपे आहे.

विशेष गोष्ट अशी आहे की यूपीआय लाइटसह, वापरकर्ते इंटरनेट कनेक्शनशिवाय पेमेंट करू शकतात, ज्यामुळे वापरकर्ते डाउनटाइम आणि पीक अवर्समध्येही त्वरीत पैसे पाठवू शकतात. यूपीआय लाइटमधून तुम्ही एका वेळी एका व्‍यक्‍तीला कमाल 200 रुपये देऊ शकता. तसेच, यूपीआय लाईट बॅलन्सची एकूण मर्यादा फक्त 2,000 रुपये असेल. सध्या कॅनरा बँक, एचडीएफसी बँक, इंडियन बँक, कोटक महिंद्रा बँक, पंजाब नॅशनल बँक, स्टेट बँक ऑफ इंडिया युनियन बँक ऑफ इंडिया आणि उत्कर्ष स्मॉल फायनान्स बँक या वैशिष्ट्यासह थेट आहेत. भारत बिलपे क्रॉस-बॉर्डर बिल पेमेंट: भारताबाहेर राहणाऱ्या लोकांसाठी बिल पेमेंट सुलभ करण्यासाठी भारत बिलपे क्रॉस-बॉर्डर बिल पेमेंट सुरू करण्यात आले आहे. या सुविधेमुळे परदेशात राहणाऱ्या लोकांना त्यांच्या घरातील पाणी, दूरध्वनी आणि वीज बिल भारतातील इतर देयकांसह भरण्यास मदत होईल. सुरुवातीच्या टप्प्यात यूएई लुलु एक्सचेंजसोबत फेडरल बँक भारत बिलपे ही सुरुवातीच्या टप्प्यात क्रॉस-बॉर्डर बिल पेमेंट सुविधेसह थेट जाणारी पहिली बँक असेल.