04:10pm | Sep 04, 2018 |
सातारा : राज्यामध्ये हजारो किलोमीटर रस्त्यांचे जाळे पसरले आहे. मुख्य शहरांना जोडणारे रस्ते हे सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या अखत्यारित येतात, तर छोट्या-मोठ्या खेडेगावांना जोडणारे रस्ते जिल्हा परिषद बांधकाम विभागाच्या अंतर्गत येतात. राज्यातील हजारो किमी रस्त्यांच्या बांधकामाची व देखभालीची जबाबदारी सार्वजनिक बांधकाम विभागाची असते. असे असतानाही राज्यातील रस्त्यांची सध्या प्रचंड दुरवस्था झाली आहे. तशीच अवस्था नगरपालिका आणि महापालिका रस्त्यांचीसुद्धा आहे.
पूर्वी रस्ते रुंदीला छोटे होते, परंतू चांगल्या दर्जाचे होते. रस्त्याला लागलेले डांबर दहा-दहा वर्षे हालत नव्हते, कारण अधिकारी, कर्मचारी आणि ठेकेदारांच्याही गरजा मर्यादित होत्या. राजकीय हस्तक्षेप कमी होता. त्यामुळे साहजिकच रस्ते चांगले असायचे. एखाद्या रस्त्याला खड्डा पडलाच, तर तो युद्धपातळीवर मुजवला जायचा. कारण रस्त्याच्या देखभालीसाठी सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या उपविभागात शेकडो 'मैलकुलीं'ची फौज असायची. जुन्या पिढीमध्ये रस्त्यांवरुन प्रवास करणार्यांना 'मैलकुली' हा नेहमीच जवळचा वाटायचा.
गेल्या पंधरा वर्षापासून राज्यातील सार्वजनिक बांधकाम विभागाने मैलकुली या पदाची भरतीच बंद केली. अर्थात केडर अबॉलिश केले. सार्वजनिक बांधकाम विभागातील सर्वात शेवटचा दुवा असलेला मैलकुली राज्यातील हजारो किलोमीटर रस्त्यांचे जाळे पसरलेल्या रस्त्यांची डागडुजी आणि देखभाल करायचा. सुमारे चाळीस- पन्नास वर्षापूर्वी भरती झालेले हजारो मैलकुली जिल्ह्यातील 14 सब डिव्हिजनमधून निवृत्त झाले आहेत. 14 सब डिव्हिजनमध्ये 50-60 मैलकुली कार्यरत आहेत. यामध्ये फलटणमध्ये सर्वाधिक आहेत. सध्या रस्त्याला खड्डे पडल्यास अथवा पावसाळ्यात रस्त्यावर झाडे कोसळल्यास मैलकुली जिवाची पर्वा न करता झाडे हटविण्याचे काम करीत असत. नेमून दिलेल्या प्रत्येक मैलावर मैलकुली खड्डा पडू न देण्याची दक्षता घेत असत. भरती होताना शिक्षणाची अट नसल्यामुळे कष्टकरी असलेला मैलकुलीने कर्तव्य बजावताना कधीही कंटाळा केला नाही. शिकलेला माणूस हुशार असतो. परंतू अनेक मैलकुली अल्पशिक्षित असुनसुद्धा त्यांनी निवृत्तीपर्यंत समाजाची निरपेक्ष भावनेने सेवा केली आहे. सरकारे बदलली, तसतसे नियम बदलले. या नियमांमुळे मैलकुली नामशेष झाले आहेत. टेंडर राजमुळे आज कॉन्ट्रॅक्टर गब्बर झाले.
रस्त्यावर खड्डे पडल्यास अथवा झाडे कोसळल्यास सार्वजनिक बांधकाम विभागामार्फत टेंडर काढूनच संबंधित कामे केली जातात. पूर्वी प्रत्येक सब डिव्हिजनमध्ये नेमून दिलेल्या रस्त्यावर फावडे, घमेले आणि सायकलवर जाणारा माणूस जुन्या पिढीतील अनेकांनी पाहिला. भर उन्हाळ्यात व पावसाळ्यात हा मैलकुली उपलब्ध साधनांनुसार हजर असायचा. पंधरा वर्षांपासून मैलकुली या संवर्गातील भरती शासनाने बंद केली. (केडर अबॉलिश केले) त्यामुळे सार्वजनिक बांधकाम विभागातील चतुर्थ श्रेणी घटक हा बांधकाम विभागातून नामशेष झालेला आहे. जिल्ह्यात जे काही निवृत्तीच्या मार्गावर शंभरएक मैलकुली आहेत. त्यांना शासकीय विश्रामगृह, कार्यालयीन शिपाई, माळी अशी कामे विभागून दिली आहेत. त्यामुळे रस्त्यांने येता-जाता दिसणारा मैलकुली हा घटक येत्या काही दिवसांमध्ये लुप्त होणार आहे. कालानुरुप बदल अपेक्षित असतात. मात्र रस्त्यावरुन प्रवास करणार्यांना आपलासा वाटणारा तोकड्या पगारात संसार चालवून लाखो वाहनचालकांच्या प्राणाचे रक्षण करणारा, ऊन, पाऊस, वादळ वाऱ्यात रस्त्यांना खड्डे पडू न देणारा मैलकुली हा घटक येणार्या काळात नावालासुद्धा उरणार नाही. मैलकुली हा ब्रिटीशकालीन शब्दसुद्धा पोस्टाच्या तारेप्रमाणे काळाच्या ओघात विरुन जाणार हे मात्र नक्की.
पूर्वी रस्त्यांच्या अंतरांचे परिमाण हे 'माईल' मध्ये असायचे, १९६० सालानंतर अमेरिका, म्यानमार, लायबेरिया हे देश सोडले तर भारतासह जगभरातील इतर देशांनी किलोमीटर हे परिमाण स्वीकारले आहे. त्यामुळे ब्रिटीश राजवटीमध्ये 'माईल' मध्ये मोजले जाणाऱ्या रस्त्यांच्या परिमाणवरून रस्त्यांची डागडुजी करणाऱ्या वर्गाला 'माईलकुली' हे नाव पडले असावे.
- संग्राम निकाळजे
शाहूपुरी पोलिस ठाण्याच्या हद्दीत आढळला अनोळखी पुरुषाचा मृतदेह |
सातारा शहरातून दोनजणी बेपत्ता |
डॉ आंबेडकर जयंती समारोह अध्यक्षपदी संजय गाडे यांची निवड |
शरद पवारांच्या डावपेचाकडे महाराष्ट्राचे लक्ष |
कराडला रविवारी इंडिया आघाडीचा मेळावा |
पश्चिम महाराष्ट्रात दि. २९ ते ३१ पर्यंत महावितरणचे वीजबिल भरणा केंद्र सुरू |
करंजे पेठतील थकबाकीदाराची पालिकेकडून मालमत्ता केली सील |
साताऱ्यात लोकसभेबाबत शुक्रवारी शरद पवारांची बैठक |
जमिनीच्या वादातून धारदार शस्त्राने एकाचा खून |
लोकसभा सार्वत्रिक निवडणूक-2024 |
कोल्हापूरला निघालेली खासगी ट्रॅव्हल्स झाली पलटी |
पुण्यातील पीएमटीच्या बसचालकाची सोनगाव येथे आत्महत्या |
झाड मारल्याप्रकरणी सातार्यात दोन गुन्हे दाखल |
अदानी ग्रुपचा वीज प्रकल्प रद्द करण्याठी प्रकल्पग्रस्त जिल्हाधिकारी कार्यालयावर काढणार मोर्चा |
प्रतापसिंह नगरात अतिक्रमणांसह लल्लन आणि युवराजच्या दहशतीवर जिल्हा प्रशासनाचा बुलडोझर |
पश्चिम महाराष्ट्रात दि. २९ ते ३१ पर्यंत महावितरणचे वीजबिल भरणा केंद्र सुरू |
करंजे पेठतील थकबाकीदाराची पालिकेकडून मालमत्ता केली सील |
साताऱ्यात लोकसभेबाबत शुक्रवारी शरद पवारांची बैठक |
जमिनीच्या वादातून धारदार शस्त्राने एकाचा खून |
लोकसभा सार्वत्रिक निवडणूक-2024 |
कोल्हापूरला निघालेली खासगी ट्रॅव्हल्स झाली पलटी |
पुण्यातील पीएमटीच्या बसचालकाची सोनगाव येथे आत्महत्या |
झाड मारल्याप्रकरणी सातार्यात दोन गुन्हे दाखल |
अदानी ग्रुपचा वीज प्रकल्प रद्द करण्याठी प्रकल्पग्रस्त जिल्हाधिकारी कार्यालयावर काढणार मोर्चा |
प्रतापसिंह नगरात अतिक्रमणांसह लल्लन आणि युवराजच्या दहशतीवर जिल्हा प्रशासनाचा बुलडोझर |
पाच नॅशनल पुरस्कार मिळवून श्लोक घोरपडे कोल्हापूर येथील स्पर्धेत मारणार बाजी |
'आयडियल' मतदारसंघाचे 'आयडॉल' आमदार |
आचारसंहिता काळात लोकशाही दिनाचे आयोजन होणार नाही : नागेश पाटील |
पोक्सोंतर्गत एकावर गुन्हा |
कुऱ्हाडीने वार केल्या प्रकरणी एकावर गुन्हा |